W folklorze i mitologii koszmary powszechnie przypisywano istotom nadprzyrodzonym, takim jak złowrogie duchy, demony czy czarownice, o których wierzono, że siadają na piersi śpiącego lub w inny sposób gnębią go w nocy, wywołując przerażające sny. Istoty te często przedstawiano jako klacze, stąd początkowe nazewnictwo.
Z biegiem czasu termin „koszmar” ewoluował i obejmował żywe i niepokojące sny, niekoniecznie wiążąc je z przyczynami nadprzyrodzonymi. Stało się sposobem na opisanie snów wywołujących intensywne reakcje emocjonalne, takie jak strach, niepokój lub poczucie uwięzienia lub zagrożenia.
We współczesnej psychologii koszmary są uznawane za rodzaj zaburzeń snu lub parasomnii, które odnoszą się do nieprawidłowych zachowań lub doświadczeń podczas snu. Chociaż dokładne mechanizmy stojące za koszmarami nie są w pełni poznane, często są one powiązane z różnymi czynnikami psychologicznymi i fizjologicznymi, w tym stresem, zaburzeniami lękowymi, urazami, niektórymi lekami i zaburzeniami snu.
Zatem termin „koszmar” odzwierciedla zarówno jego historyczne powiązania z wierzeniami o zjawiskach nadprzyrodzonych, jak i dzisiejsze rozumienie go jako niezwykle niepokojącego snu.