Hinduizm:
1. Wiara w Atmana: W hinduizmie koncepcja reinkarnacji jest ściśle związana z wiarą w wieczną duszę, czyli Atmana. Atman jest uważany za niezniszczalnego i przenika z jednego życia do drugiego w oparciu o karmę (działania) jednostki.
2. Karma i samsara: Reinkarnacja w hinduizmie opiera się na koncepcji karmy, zgodnie z którą czyny i czyny w tym życiu determinują naturę kolejnych narodzin. Dusza przechodzi cykl narodzin, śmierci i odrodzenia (samsara), aż osiągnie mokszę (wyzwolenie) z tego cyklu.
3. Wiele formularzy: Reinkarnacja w hinduizmie może obejmować różne formy, w tym ludzi, zwierzęta, rośliny, a nawet istoty niebiańskie. Na rodzaj odrodzenia wpływa karma jednostki i ewolucja duchowa.
4. Cel Mokszy: Ostatecznym celem reinkarnacji w hinduizmie jest osiągnięcie mokszy, stanu wyzwolenia z kręgu samsary i urzeczywistnienia swojej prawdziwej natury jako Brahmana, Rzeczywistości Absolutnej.
Buddyzm:
1. Brak wiecznej duszy: Buddyzm odrzuca koncepcję wiecznej duszy, czyli Atmana. Zamiast tego podkreśla pojęcie anatta (nie-ja), które stwierdza, że jednostka nie ma trwałej, niezmiennej esencji.
2. Odrodzenie bez ustalonego ja: Odrodzenie w buddyzmie następuje raczej w wyniku ciągłości świadomości lub śladów karmicznych, a nie transmigracji duszy. Koncepcja odrodzenia określana jest jako punarbhava lub samsara.
3. Zależne powstawanie: W buddyzmie odrodzenie wyjaśnia się koncepcją współzależnego powstawania, w której każde życie powstaje w wyniku przyczyn i warunków z poprzedniego życia. Karma odgrywa znaczącą rolę w kształtowaniu okoliczności i doświadczeń każdego odrodzenia.
4. Nietrwałość i pustka: Odrodzenie w buddyzmie charakteryzuje się nietrwałością (anicca) i pustką (sunyata). Nie ma ustalonej i trwałej tożsamości, która przechodzi z jednego życia do drugiego; zamiast tego jest to ciągły proces stawania się.
5. Cel Nirwany: Celem praktyki buddyjskiej jest osiągnięcie nirwany, stanu wyzwolenia od cierpienia i cyklu odradzania się. Osiąga się to poprzez zaprzestanie pragnień i urzeczywistnienie prawdziwej natury rzeczywistości.
Podsumowując, chociaż zarówno hinduizm, jak i buddyzm zawierają ideę odrodzenia lub reinkarnacji, różnią się one filozoficznymi podstawami i zrozumieniem natury jaźni oraz ostatecznego celu praktyki duchowej.