Gnostycy wierzyli, że istnieje wyższa, transcendentna sfera duchowej egzystencji, która znacznie przewyższa świat materialny. Poszukiwali bezpośredniej wiedzy (gnozy) tej wyższej sfery i jej boskiego źródła, które ich zdaniem było ukryte przed większością ludzi z powodu ograniczeń i zepsucia świata materialnego.
Jeśli chodzi o twoje pytanie, czy gnostycyzm jest sektą czy kultem, zależy to od tego, jak zdefiniujesz te terminy. Niektórzy uczeni uważają gnostycyzm za sektę wczesnego chrześcijaństwa, ponieważ w kilku punktach odbiegał od głównego nurtu nauk chrześcijańskich. Inni postrzegają gnostycyzm jako odrębny ruch religijny posiadający własne, unikalne wierzenia i praktyki.
W starożytnym świecie społeczności gnostyckie często tworzyły odrębne grupy lub szkoły myślenia w ramach szerszego krajobrazu religijnego. Jednakże sklasyfikowanie wszystkich grup gnostyckich w ramach jednego ogólnego terminu jest trudne. Niektóre wykazywały cechy powszechnie kojarzone z sektami, podczas gdy inne miały bardziej zdecentralizowane i zróżnicowane struktury.
We współczesnym użyciu terminy „sekta” i „kult” mają nieco negatywne konotacje, często sugerując niekonwencjonalny lub poboczny system wierzeń. Należy jednak pamiętać, że terminy te są często subiektywne i mogą mieć różne znaczenia w różnych kontekstach.
Dlatego właściwsze jest postrzeganie gnostycyzmu jako zróżnicowanego ruchu religijnego, a nie etykietowanie go wyłącznie jako sekty lub kultu. Reprezentował znaczący nurt intelektualny i duchowy w późnoantycznej myśli religijnej i do dziś fascynuje uczonych i poszukiwaczy duchowych.