Teoria Rimlanda to teoria geopolityczna wysunięta przez Alfreda Thayera Mahana w 1919 r., która stwierdzała, że wielkie mocarstwa Europy będą zależne od zabezpieczenia eurazjatyckich peryferii lądowych wokół Oceanu Indyjskiego ze względu na jego ogromne zasoby. Mahan argumentował, że kontrola morska nad zapleczem przybrzeżnym ostatecznie zadecyduje o losach świata. Uważał, że Stany Zjednoczone musiałyby stać się główną potęgą morską i kontrolować tzw. obszar „rimland”, jeśli chciałyby utrzymać swoją globalną dominację.
Teoria opierała się na założeniu, że kontrola nad kontynentem eurazjatyckim była niezbędna do globalnej dominacji, a „rimlands” (obszary przybrzeżne Azji, Afryki i Europy) były kluczem do kontrolowania wnętrza euroazjatyckiego. Mahan argumentował, że Stany Zjednoczone powinny skoncentrować się na zdobywaniu terytoriów i budowie baz morskich na obrzeżach, aby zapobiec zdominowaniu regionu przez jakiekolwiek mocarstwo.
Teoria była krytykowana za jej determinizm i nadmierny nacisk na znaczenie potęgi morskiej, ale pozostaje wpływową koncepcją w geopolityce. Używano go do wyjaśnienia początków zimnej wojny, wzrostu pozycji Chin jako światowej potęgi oraz znaczenia regionu Oceanu Indyjskiego w sprawach globalnych.
Przykłady teorii Rimlanda
* Stany Zjednoczone: Stany Zjednoczone od dawna koncentrują się na utrzymaniu swojej dominacji na zachodnim Pacyfiku, Oceanie Indyjskim i Morzu Karaibskim, z których wszystkie uważane są za regiony Rimland.
* Chiny: Chiny rozszerzają swoją obecność wojskową na Morzu Południowochińskim i Oceanie Indyjskim, które uważa się za regiony górskie.
* Rosja: Rosja rozszerza swoją obecność wojskową na Oceanie Arktycznym, Morzu Czarnym i Bałtyku, które uważa się za regiony nadmorskie.
Teoria Rimlanda jest użytecznym narzędziem do zrozumienia dynamiki geopolitycznej świata. Zapewnia ramy dla zrozumienia, w jaki sposób kraje konkurują o władzę i wpływy oraz w jaki sposób mogą wykorzystać swoje położenie geograficzne na swoją korzyść.