Maar wat betekenen deze woorden? Wat zouden ze kunnen betekenen als ook zij zullen verdwijnen in de eindeloze kringloop van de planeten. Deze conjunctie zal voorbijgaan, deze volle maan zal afnemen, en het leven zal zijn eb en vloed voortzetten. De hemel zal blijven draaien. Dus wat moeten we denken van 'bevrijding' of 'verlichting' of zelfs 'individuatie' als alles in beweging is?
Beschouw eens de manier waarop de concepten van bevrijding en verlichting typisch worden gehanteerd. De eeuwige filosofie vertelt ons dat we in een staat van illusie of onwetendheid leven, verstrikt in onze verhalen, geïdentificeerd met onze materialiteit, en verlangen naar dingen die ons uiteindelijk alleen maar weer zullen verlaten. Binnen dit zeer bekende en vrij globale spirituele verhaal is het gemakkelijk om het concept van bevrijding, individuatie of verlichting te verkleden in de gewaden van de held. De held is een handig archetype om ons verlangen naar bevrijding op te projecteren. De held mediteert elke dag, zonder mankeren, is compromisloos waarheidsgetrouw, blikt je terug naar God, kan elke yogahouding perfect doen en zal niet stoppen totdat hij elk laatste karma verbrandt en hem vasthoudt aan de cyclus van dood en wedergeboorte . In deze held zien we de gespierde Christus, die zijn kruis naar Golgotha draagt. We zien de Boeddha als een onbeweeglijke rots onder de boom. We zien doorbraak na doorbraak, zoals bliksem die boeien en kettingen uit elkaar brandt. En deze heroïsche beelden zijn geworteld in het idee dat de toekomst anders kan en moet zijn dan het verleden...moet zijn...uiteindelijk, door altijd aanwezig wachten, ijver en vastberadenheid...door de bereidheid om geopend te worden als een eeuwige bloem door de vervolmaking kracht van God de tuinman, wiens echte toekomst voor ons klaar ligt als een perfecte bruid of bruidegom, een altaar bedekt met rozen die nooit sterven.
Maar wat als dit idee van verlichting en bevrijding in het geheim geworteld is in dezelfde ambities en verlangens van dezelfde oude persoon die van donuts en kersentaart houdt en die het perfecte lichaam of een een beter salaris of een minnaar die echt en authentiek net zo spiritueel is als wij?
Hoe verandert ons idee van bevrijding als we het verleden, het heden en de toekomst als gelijktijdig, compleet en statisch beschouwen? Het is natuurlijk gemakkelijk om het verleden, het heden en de toekomst te zien als een nooit eindigende cyclus van ups en downs die zich blijft herhalen op basis van onwetende keuzes die we blijven maken en die herhaling vereisen, maar wat als dat gewoon niet is wat tijd is of hoe het werkt? Wat als die kijk op keuze en vrije wil ook een illusie is? Wat als die kijk op tijd anachronistisch is... een idee dat al voorbij zijn houdbaarheidsdatum is zodra het wordt ingeroepen?
Ik stel me soms voor dat alle tijd mede-aanwezig is. Het verleden, het heden en de toekomst zijn gelijktijdig. Hoe raar en lastig het voor de geest ook kan zijn om dit voor te stellen, ik probeer het. En ik heb een glimp opgevangen van deze gelijktijdigheid en heb ontdekt dat het onmiddellijk bevrijdend is.
Stel je bijvoorbeeld voor dat je in het heden worstelt met een patroon van woede, te veel eten, of verdriet, of een gebrek aan motivatie. De spirituele heldenvisie van verlichting zou ons vertellen dat we dit ervaren vanwege een onvermogen om iets anders te kiezen dan wat we in het verleden hebben gekozen, waardoor we in feite steeds weer dezelfde "toekomst" creëren. Dit standpunt dwingt ons om ons meerdere universums voor te stellen waarin je iets of iemand anders zou kunnen zijn dan je bent, als je deze patronen maar zou kunnen veranderen. We worden dus achtervolgd door ons best mogelijke zelf en het slechtst mogelijke zelf, constant, genadeloos, op ons afkomend als raketten van mislukking en succes ... met alles op ons af. Vanuit dit standpunt kun je natuurlijk maar beter nu op je verdomde yogamat gaan zitten!
Maar wat als we, in plaats van onze huidige staat van pijn te begrijpen, of het nu te veel eten of de woede of wat dan ook is, als veroorzaakt en versterkt door onze keuzes, het tegenovergestelde standpunt innamen en ons voorstelden deze patronen als iets dat ons kiest, of als iets dat door ons heen gaat, of misschien een combinatie van beide?
Vreemd genoeg creëert dit omgekeerde perspectief gelijktijdige intimiteit of soulfulness en bevrijding. Het patroon kent ons intiem, diepgaand, op het moment dat we het kennen als onderscheiden van onszelf. Dat dit de aard is van de relatie tussen onszelf en alle ervaringen, brengt het verleden, het heden en de toekomst samen en roept de vraag op:"Welke andere keuze is er? Welke andere toekomst of verleden is er?”
Christus of de 'bevrijder' wordt zo een geheel andere figuur. Hij is nu ook de afvallige die God volledig moet verwerpen terwijl hij geketend is aan zijn eigen heroïsche en gespierde kruis. Hij moet vallen onder het gewicht van zijn pogingen tot glorie, afstand doen van God omdat hij zijn taak onmogelijk heeft gemaakt, en dan de woorden uitspreken:"het is voltooid", zoals een volledig zen-cirkelschrift dat in fluisterende draden naar zichzelf terugkeert. Na alles is gezegd en gedaan, leert hij dat hij niet het kruis heeft gekozen, hij heeft zijn fouten niet gekozen, hij kan de verantwoordelijkheid niet alleen dragen, omdat het kruis en zijn fouten ook hem hebben gekozen, de enige heeft hem ook gekozen. De wereld leeft met een onvoorstelbare intimiteit, opengebroken van haar banden, niet door haar keuzes maar door haar aard.
Dus wat betekenen de hemelen als ze schitteren en barsten met deze elektrische en verleidelijke woorden, 'Mercurius'. "Uranus." "Bevrijding." "Verlichting." ?
Gebed:help ons te zien wat ons kiest, wat ons openbreekt, en help ons te weten dat het ons evenzeer draagt als wij het alleen dragen.