Η Θεωρία Ρουτίνας Δραστηριοτήτων (RAT) είναι μια κοινωνιολογική θεωρία που εξηγεί γιατί συμβαίνουν ορισμένα εγκλήματα ή αδικήματα εξετάζοντας τη διασταύρωση τριών στοιχείων σε έναν συγκεκριμένο χρόνο και χώρο:
- Δράστης με κίνητρα
- Ένας κατάλληλος στόχος
- Η έλλειψη ικανού κηδεμόνα
Ένας παραβάτης είναι ένα άτομο ή μια ομάδα ανθρώπων που παρακινούνται να διαπράξουν ένα έγκλημα. Κίνητρα μπορεί να ποικίλλει, όπως οικονομικό κέρδος (π.χ. ληστεία) ή κοινωνική αναγνώριση (π.χ. βανδαλισμός). Εν τω μεταξύ, κατάλληλοι στόχοι είναι άνθρωποι, αντικείμενα ή μέρη που είναι ευάλωτα στο έγκλημα λόγω των φυσικών ή κοινωνικών τους χαρακτηριστικών (π.χ. ένα απομονωμένο σπίτι, ένα αφύλακτο πάρκινγκ ή ένας ηλικιωμένος που περπατά μόνος τη νύχτα). Τέλος, ικανοί κηδεμόνες είναι άτομα που είναι ικανά και πρόθυμα να προστατεύσουν ανθρώπους ή περιουσίες (π.χ. φρουρούς ασφαλείας, αστυνομικούς ή ακόμα και γείτονες που επαγρυπνούν για το περιβάλλον τους).
Για να συμβεί ένα έγκλημα, πρέπει να υπάρχουν και τα τρία αυτά στοιχεία. Εάν λείπει κάποιο στοιχείο, τότε το έγκλημα είναι λιγότερο πιθανό να συμβεί. Για παράδειγμα, εάν δεν υπάρχουν κατάλληλοι στόχοι σε μια περιοχή, τότε ακόμη και αν υπάρχουν παραβάτες με κίνητρα και έλλειψη ικανών κηδεμόνων, εξακολουθεί να είναι απίθανο να συμβεί ένα έγκλημα.
Το RAT εστιάζει στα καθημερινά μοτίβα και τις ρουτίνες των παραβατών και στις ευκαιρίες για εγκλήματα που προκύπτουν από αυτές τις ρουτίνες. Υποστηρίζει ότι το έγκλημα είναι προϊόν κανονικών κοινωνικών αλληλεπιδράσεων και συμπεριφορών και ότι είναι πιο πιθανό να συμβεί όταν υπάρχει σύγκλιση παραβατών με κίνητρα, κατάλληλων στόχων και έλλειψη ικανών κηδεμόνων.
Σχέση με τη θεωρία της ορθολογικής επιλογής
Η θεωρία των δραστηριοτήτων ρουτίνας είναι παρόμοια με τη θεωρία της ορθολογικής επιλογής, καθώς και οι δύο θεωρίες υποθέτουν ότι οι δράστες κάνουν ορθολογικές επιλογές για το αν θα διαπράξουν ή όχι ένα έγκλημα. Ωστόσο, υπάρχουν επίσης ορισμένες βασικές διαφορές μεταξύ των δύο θεωριών.
- Εύρος και εστίαση :Η θεωρία της ορθολογικής επιλογής εστιάζει στην ατομική λήψη αποφάσεων, ενώ η RAT εστιάζει στο κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο συμβαίνουν εγκλήματα ή αδικήματα.
- Υποθέσεις συμπεριφοράς :Η θεωρία της ορθολογικής επιλογής υποθέτει ότι τα άτομα οδηγούνται από το προσωπικό συμφέρον και ότι υπολογίζουν το κόστος και τα οφέλη της διάπραξης εγκλημάτων. Αντίθετα, το RAT δεν περιορίζεται σε αυτό το οικονομικό μοντέλο λήψης αποφάσεων. Επίσης, ενσωματώνει κοινωνικούς και πολιτιστικούς παράγοντες όπως η επιρροή των συνομηλίκων, οι κοινωνικοί κανόνες και οι επιλογές του τρόπου ζωής που μπορεί να επηρεάσουν τις αποφάσεις για τη διάπραξη συγκεκριμένων τύπων εγκλημάτων.
Αυτές οι προοπτικές αλληλοσυμπληρώνονται όταν χρησιμοποιούνται για την κατανόηση της εγκληματικής συμπεριφοράς. Η θεωρία της ορθολογικής επιλογής υπογραμμίζει τη λήψη ατομικών αποφάσεων, ενώ η θεωρία των δραστηριοτήτων ρουτίνας εστιάζει στο ευρύτερο πλαίσιο εντός του οποίου λαμβάνονται αυτές οι αποφάσεις. Μαζί, παρέχουν ένα χρήσιμο πλαίσιο για τους ερευνητές να αναλύσουν τα πρότυπα εγκληματικότητας και να αναπτύξουν στρατηγικές για τη μείωση της εγκληματικότητας.